Borsa Nedir? Ne Demek? Borsa Türleri Nelerdir?

Borsa Nedir?

Borsa nedir?, en basit anlamıyla pazar yeridir. Normal pazar yerlerinden farklı olarak borsa olarak ifade edilmesinin temel nedeni, devlet otoritesi tarafından, hukuk çerçevesi içerisinde denetleniyor olmasından ortaya çıkmıştır.

Borsa nedir deyince aklımıza ilk başta gelen borsalar olarak, NYSE(New York Borsası), FTSE(İngiltere Borsası) veya BIST(İstanbul Borsası) örnek gösterilebilir. Ancak yukarıda belirtilen borsalar menkul kıymet borsalarıdır ve bu borsalar, borsa türlerini değil daha çok menkul kıymet borsalarını ifade eder.

Borsa kavramını açıklamak içinde yeterli değildir. Borsa türlerini bilmek, borsacılığın tarihini anlamakta ve yorumlamakta bize yol gösterecektir. Peki borsa türleri nelerdir?

Borsa Türleri Nelerdir?

Borsa türleri, ayırmak için belirleyen olgu, başlı başına borsadaki alınıp satılan ürünlerden veya borsanın hangi amaç için hareket ettiğinden kaynaklanmaktadır. Günümüzde borsa türlerini şu şekilde açıklamak mümkündür. Bunlar:

• Menkul Kıymet Borsaları: Değerli kağıtların işlem gördüğü borsalardır. İşlem gören değerli kağıtlar: Hisse senedi, tahvil ve bono olarak ifade edilebilir.
• Vadeli İşlem Borsaları: belirli bir finansal ürünün, belirtilen bir tarihte, anlaşılan tutar üzerinden gerçekleştirilmesine imkân sağlayan, değerli kağıtların veya kontratların işlemin gerçekleştiği borsalardır.
• Opsiyon Borsaları: Belirtilen bir kıymetin, önceden alma veya satma hakkının işlem gördüğü borsalardır.
• Altın ve Kıymetli Maden Borsaları: İthalat ve ihracat aşamalarında kolaylığın sağlanması amacıyla kurulmuş borsalardır.
• Ticaret Borsaları: borsaya dâhil maddelerin (Ticaret borsalarında alınıp satılan ürünler diğer borsada alınıp satılan ürünlerden farklıdır.) alım-satımının yapıldığı borsalardır.

Ticaret borsaları, diğer maddeler ile belirtilen, borsa türlerinin temelini oluşturmaktadır. Bu az bilinen, ama oldukça önemli bilgilerdendir.

borsa istanbul nedir

Borsaların Tarihi Gelişimi – Borsa Tarihi

Borsalara, pazar yeri dememin temel nedeni, borsaların tarihinin M.Ö.1200-1500 yıllarına uzanmasındandır. Roma ve Finikelilerin Yazıtlarından elde edilen bilgiler ışığında, borsacılık faaliyeti, bu dönemde yaşayan insanlar tarafından, panayır (Büyük Pazar yerleri) içerisinde gerçekleştirmeye başlamışlardır.

Milattan Önce 5. Yüzyılda Roma imparatorluğu tarafından, Roma’nın içinden yer alan Tibre nehrinin kıyısında, Roma Krallarından Bosarium’un adını taşıyan forumda, Collegium Marcatorum adında bir müessese kurmuşlardır. Mahalle tüccarlarının, toptancıların ve aracıların ticaret yapmak amacıyla bir araya geldikleri bu müessesenin kurulması ile, bugünkü anlamda olmasa bile, borsanın ilk temellerinin atıldığı kabul edilmektedir.

Borsacılık konusu üzerinde bir devrim niteli taşıyan olayda, senedin bulunması ve işlemlerde kullanılmasıyla olmuştur. Senetlerin hızlı olarak alınıp verilmesi, ticarete hız katmış ve kolaylaştırmış.

Borsaların resmi hayatının orta çağ döneminde, fuarlar ile başladığı bilinmektedir. Bu fuarlar, panayırlar halinde önce İtalya’da gelişim göstermiştir. 15 yy. sonlarına doğru Anvers, Lyon ve Cenevre’de oluşturulan fuarlar ekonomik faaliyetlere ve ekonomik gelişime önemli katkı sağlamıştır. Burges’te modern borsa tekniğinin öncüsü sayılabilecek alim-satım işlemleri ilk kez burada yapılmıştır. Özellikle coğrafi keşifler sonucu büyük deniz yollarının açılmasıyla, dünya ticaretinin Atlantik kıyılarına kayması Anvers’in öneminin artmasına katkı sağlamıştır. Anvers Borsası’nı açılmasıyla birlikte kısa bir süre sonra Lyon borsası ve Toulouse Borsası hizmete girmiş, faaliyet göstermeye başlamıştır.

İlk borsa, Fransa’nın Paris şehrinde resmen 1724 yılında faaliyete girmiştir. Bu günlerde bilinen en büyük borsalardan birisi olan New York Borsası, gerçekleştirdiği alış-satış ile halen önemini koruyan borsalar arasında ilk sıralarda yerini korumaya devam etmektedir.

Borsacılık tarihinde ticaret borsalarını yerini, diğer borsa türlerine bırakmıştır. Dolayısıyla borsa türleri denildiğinde aklımıza Menkul Kıymet Borsaları, Vadeli İşlem Borsaları, Opsiyon Borsaları ve Altın ve kıymetli Maden Borsaları gelmektedir. Bu borsa türleri içerisinde belirtilen tür adı altında işlemlerini gerçekleştirmektedir.

Sonuç

Borsa kavramı, pazarların büyümesi sonucunda oluşmuştur. Pazarların büyümesi organize olmayan daha büyük pazarlara yerini devretmiştir. Büyük pazarların zamanla organize bir yapıda işlemesiyle de günümüz borsacılığı oluşmuştur.

Günümüzde birçok yatırımcı, borsa aracılığıyla yatırımlarını gerçekleştirmektedir. Borsalarda yatırım yapmadan önce, borsa kavramının ve amacının anlaşılması yatırımcılar açısından önemlidir. Borsa türleri, borsa aracılığı ile yatırım yapacağınız ürünün ya da finansal aracın belirlenmenizde kolaylık sağlayacaktır. Borsa türleri hakkında detaylı bilgi almak için akademik makalelerden ya da bir piyasa uzmanından yardım almanızda fayda var. Çünkü borsa türleri kendi içerisinde, birçok farklı yatırım ürününü ve yatırım şeklini, tarafınıza sunmaktadır.

Borsada yatırım kararı almadan önce, yatırım yapacağınız ürün veya borsa türü hakkında mutlaka araştırma yapmanız uzmanlar tarafından önerilmektedir.